Serwis siecirybackie.pl używa ciasteczek (cookies) aby funkcjonalności sklepu mogły działać lepiej.

Zakres zarybiania

Zarybianie wód jest znane i stosowane w Europie od przeszło 100 lat. Do niedawna jeszcze uważano, że tylko w ten sposób można zwiększać produkcję ryb. W dużej mierze wynikało to z przekonania, że zapłodnienie ikry w warunkach naturalnych daje znikome rezultaty.

Zarybianie traktuje się obecnie jako jeden z czynników zagospodarowywania jezior. Zasadnicze znaczenie ma ono jedynie w jeziorach pozbawionych warunków umożliwiających odbycie przez ryby rozrodu naturalnego lub zarybia się gatunkami nieodbywającymi tarła w naszych jeziorach (np. węgorze), a także przy wprowadzaniu nowych gatunków oraz w razie konieczności odnowienia wytępionego podstawowego stada ryb. Zmieniono również metody produkcji materiału zarybieniowego, dążąc do wyhodowania roczników starszych, wykazujących znacznie większą zdolność przeżycia niż zapłodniona ikra i wylęg.

Przez zarybianie rozumie się obecnie nie tylko zabieg wpuszczania materiału zarybieniowego do jezior, lecz również produkcję materiału zarybieniowego, którą przedtem zajmowały się prawie wyłącznie gospodarstwa stawowe lub specjalnie do tego celu przystosowane ośrodki zarybieniowe.

Zarybienie rozpoczyna się więc z chwilą pozyskania w celach zarybieniowych tarlaków pożądanych gatunków ryb, a kończy wpuszczaniem do jeziora wyhodowanego materiału zarybieniowego określonego gatunku i wieku.

W zarybianiu więc, w obecnym znaczeniu tego słowa, można wyróżnić:
1) typowanie i przygotowywanie jezior do zarybiania;
2) pozyskiwanie tarlaków i materiału zarybieniowego (oraz jego wychów);
3) przewóz i wpuszczanie materiału zarybieniowego do jezior;
4) śledzenie skuteczności zabiegów zarybiania.

We wszystkich wymienionych etapach rybacy jeziorowi biorą czynny udział. Prawie wyłącznie do ich zadań należy przygotowywanie jezior do zarybiania, pozyskiwanie tarlaków i ikry oraz ostatnia faza, to jest wpuszczanie materiału zarybieniowego.

Można wyróżnić dwa rodzaje zarybiania: pierwszy z nich ma charakter stałego zabiegu, powtarzanego każdego roku, drugi zaś, to zarybianie stosowane okresowo.

Zarybianie stałe. Stosuje się do gatunków ryb nieodbywających rozrodu w jeziorach (np. węgorze), a także w zbiornikach nie mających warunków umożliwiających rozród naturalny określonego gatunku ryb. Do takich jezior zalicza się zbiorniki nie mające strefy przybrzeżnej lub innych warunków umożliwiających rozród niektórych gatunków ryb (np. siei lub sielawy), a odznaczające się dobrymi dla nich warunkami odrostu. Takie zbiorniki należy traktować jako odrostowe i wpuszczać do nich starszy materiał zarybieniowy.

Stałe zarybianie należy stosować również w jeziorach, w których połowu tarlaków dokonuje się w okresie tarła. W tym przypadku zarybienie należy traktować jako wyrównanie sztucznie zmniejszonego wzrostu pogłowia ryb, który mógłby nastąpić w wyniku rozrodu naturalnego.

W wielu jeziorach zarybianie stałe nie będzie konieczne. Zabieg ten należy stosować jako środek doraźny. Po doprowadzeniu za pomocą zarybiania do właściwego stanu pogłowia ryb i po stwierdzeniu, że następuje normalny rozród, w zbiornikach takich zarybianie może być przerwane i stosowane być muszą tylko inne metody gospodarcze.

Zarybianie okresowe. Zabieg taki powinien być stosowany w jeziorach nadmiernie wyeksploatowanych. Jest on celowy również w jeziorach przyduchowych, w których pogłowie ryb zostało wytrute, lub też w tych, w których przewiduje się wprowadzenie nowego gatunku.

Typowanie i przygotowywanie jezior do zarybiania

Nieprzemyślane zarybianie jezior w większości wypadków nie daje żadnych wyników, powodując jedynie zniszczenie cennego materiału zarybieniowego. Przed przystąpieniem do zarybiania należy przeprowadzić dokładne rozpoznanie warunków przyrodniczych typowego zbiornika, a następnie ustalić właściwe metody zarybiania, uwzględniając potrzeby zarybieniowe danego jeziora. Po zakwalifikowaniu jeziora do odpowiedniego typu należy dążyć do wprowadzenia w nim składu ilościowego i gatunkowego ryb według norm.

Na podstawie procentu przeżycia i ilości ryb planowanych do wyłowienia z jeziora, oblicza się ilość materiału zarybieniowego. Normy można traktować jedynie ramowo, gdyż wyniki zarybienia będą zawsze zależne od warunków środowiska, do jakich dostanie się w jeziorze materiał zarybieniowy.

Prace przy badaniach jezior w zależności od charakteru dzielą się na badania terenowe i prace kameralne.

Badania terenowe. Polegają one na dokonywaniu pomiarów i pobieraniu prób. Próby powinny być pobierane w sierpniu. Badania przezroczystości wody dokonuje się za pomocą krążka Secchiego. Jest to okrągła płytka z grubej blachy, o średnicy 20 cm, pomalowana na biało emalią. Krążek umocowany do znaczonej linki opuszcza się do wody z zacienionej strony łodzi, aż do momentu gdy przestanie być widoczny, po czym na lince odczytuje się głębokość zanurzenia.

Próby planktonowe pobiera się siatką planktonową, wykonaną z gazy. Opuszcza się ją za pomocą znaczonej linki na głębokość 10 m, po czym wyciąga się równomiernym ruchem na powierzchnię. Wyciągać należy powoli, z szybkością nie przekraczającą 1 m/s.

Prace kameralne. Polegają one na zbadaniu pobranych próbek planktonu.

Przygotowanie do zarybienia wytypowanego zbiornika polega na usunięciu z niego nadmiaru chwastu rybnego (np. jazgarzy, okoni) oraz na zmniejszeniu zbyt dużych ilości innych gatunków ryb drapieżnych, a przede wszystkim ich roczników starszych. Pewne znaczenie w przygotowaniu jeziora mogą mieć również melioracje rybackie, a zwłaszcza zwalczanie nadmiaru twardej roślinności.

W wypadku gdy odchwaszczanie jeziora jest niemożliwe, zarybiać je można wyłącznie starszym materiałem zarybieniowym.

Typowanie jezior do zarybienia

Typowanie jezior do zarybiania wszystkimi gatunkami ryb. Do takiego zarybiana mogą być typowane jeziora, które nie uległy zmianom na skutek doprowadzania szkodliwych ścieków lub przeprowadzania zasadniczych melioracji, zmieniających w nich warunki środowiska. Do tego typuje się także jeziora, w których w okresie 30-40 lat obserwuje się liczne występowanie ryb tego gatunku, którym chce się zarybiać.

Typowanie jezior do zarybiania sieją. Nadają się do tego jeziora odznaczające się zawartością tlenu w stopniu zabezpieczającym przed jego brakami (przed przyduchą). Przeciętna głębokość takich jezior powinna wynosić ponad 10 m. Odznaczać się one powinny dużą przezroczystością wody lub woda o barwie lekko zielonkawożółtej. Ważną cechą braną pod uwagę przy typowaniu powinien być brak większych przepływów, gdyż przy dużych przepływach sieja wędruje z jeziora. W jeziorach takich powinien być łatwy wyłów siei narzędziami ciągnionymi. Z tego też względu powinna charakteryzować je mała powierzchnia (100-200 ha) z uwagi na trudny wyłów siei ze zbiorników rozległych.

Typowanie jezior do zarybiania sandaczami. Zarybianie sandaczami można stosować w jeziorach mających warunki tlenowe zabezpieczające przed przyduchami i głębokość ponad 2,5-3 m. Dno jeziora nadające się dla sandaczy powinno być w przeważającej części twarde. Muliste partie dna powinny być w przeważającej części twarde. Muliste partie dna powinny być niewielkie. Woda w jeziorach typowanych do tego celu powinna odznaczać się znikomą przezroczystością i mieć barwę wyraźnie żółtą lub żółtozieloną. Czynnikiem orientacyjnym, pozwalającym na stwierdzenie, że w danym zbiorniku nie ma pomyślnych warunków dla sandaczy, jest przezroczystość wody 0,9 do 1,5 m. Miękka roślinność podwodna w jeziorach przeznaczonych dla sandaczy powinna słabo rozwijać się.

Typowanie jezior do zarybiania leszczami. Do wpuszczania materiału zarybieniowego leszczy typować można jeziora mające warunki tlenowe zabezpieczające przed przyduchami i głębokość ponad 2,5 m - 3 mm oraz brak nadmiernie rozwiniętej miękkiej roślinności podwodnej przynajmniej na 1/3 powierzchni jeziora. W jeziorach takich poza tym nie powinny występować wcale lub tylko w znikomych ilościach ryby drapieżne (szczególnie szczupaki). Okresowo mogą występować w nich przyduchy.

Typowanie jezior do zarybiania karpiami. Karpie wprowadzać można do jezior o niedużej powierzchni (do 50-60 ha) i głębokości (do 3-5 m), typu stawów naturalnych. Woda w nich może być nieprzezroczysta, dno muliste lub twarde o słabo rozwiniętej roślinności podwodnej. W wytypowanym jeziorze powinny być zapewnione warunki łatwych połowów karpi, przy czym jest to cecha decydująca o przydatności jeziora do zarybiania karpiami.

Typowanie jezior do zarybiania rakami. Raki można wpuszczać do jezior zabezpieczonych przed dopływami ze ścieków (najlepsze do tego celu są jeziora śródleśne). Wśród roślinności wodnej powinna występować moczarka kanadyjska. Woda powinna wykazywać przezroczystość ponad 0,6 do 1 m. Stok ławicy przybrzeżnej w takim jeziorze nie powinien być węższy niż 15-30 m.

Wybór gatunków ryb do zarybiania

Przy projektowaniu zarybiania należy pamiętać o gatunkach ryb, których wspólny rozwój w jednym zbiorniku nie daje pomyślnych rezultatów gospodarczych. Z tego względu nie należy w jednym jeziorze jednocześnie popierać:
1) sandaczy i sielawy;
2) sandaczy i siei;
3) sandaczy i linów (liny w jeziorach typu sandaczowego mogą mieć znaczenie gospodarcze jedynie przy stałym zarybianiu ciężkimi kroczkami o ciężarze jednostkowym ponad 60 g);
4) szczupaków i sandaczy (wyjątek stanowią jeziora mające duże zatoki lub inne partie o wyraźnym typie szczupakowo-linowym);
5) karasi i szczupaków;
6) płoci i leszczy (jeżeli chce się mieć oba te gatunki w dużej ilości).

Do gatunków ryb często występujących równocześnie i w dużej ilości w jednym zbiorniku jeziorowym należą:
1) sandacze i leszcze lub rzadziej sandacze i płocie;
2) szczupaki, liny i płocie;
3) sielawy, leszcze, płocie i okonie;
4) sielawy i sieje;
5) leszcze i sieje;
6) raki, płocie, liny i szczupaki;
7) raki, leszcze i szczupaki;
8) karasie, liny i karpie.

We wszystkich podanych zespołach, poza tymi, w których podano raki i karpie, mogą występować węgorze, lecz największą wydajność ryb tego gatunku osiąga się z sandaczami i leszczami.

VIDEO